انواع اسکواتور و کاربرد آن
اسکواتور (به انگلیسیExcavator) از ماشینهای سنگین ساختمان و سرک سازی است که شامل بازوی مفصلی (دکل و استیک)، باکت و کابین گردان (فیرو) در قسمت بالا و زنجیر یا تایر لاستیکی در زیر میباشد. این ماشین ارتقاء یافتهٔ بیلهای بخار است. از قابلیتهای این ماشین میتوان به نصب چکش (پیکر) که بسیار پرکاربرد است و نصب پل برمه، سنگ شکن، قیچی فلزبر، چنگک، گراپ و دیگر ادوات اشاره کرد. نصب چکش هایدرولیکی یا پینوماتیک به جای باکت این دستگاه، این امکان را فراهم میکند که سطوح و حجمها سنگی یا کانکریتی را که بنا به دلایلی نمیتوان با مواد منفجره یا کمپرسور تخریب کرد، به وسیله مجموعه این دو وسیله (بیل و چکش) تخریب نمود. لازم است ذکر شود به دلیل حجم کم باکت و هزینههای بالای نگهداری، برای خاکهای نرم و با حجم زیاد لودر وسیله اقتصادیتر است، اما مورد اطمینان برای کارهای شهری نیست (به دلیل رانش ایجاد شده برای ساختمانهای اطراف)، که این موضوع باعث برتری اسکواتور میشود.
موارد استفاده
• حفر کانال، گودال، زیرسازی
• حمل مواد
• برش توسط ادوات هایدرولیکی
• تخریب
• تهداب کنی برای ساخت ساختمان
• خاک برداری
• تسطیح زمین
• معدنکاری
• لش کشی جوی ها
انواع اسکواتور از نظر تایر
انواع اسکواتور عبارتند از: اسکواتور تایر زنجیری و اسکواتور تایر لاستیکی که هر کدام متناسب با نوع محل کاربرد مورد استفاده قرار میگیرد مانند محیطهای کوهستانی، شهری، بیابانی و…
انواع اسکواتور و کاربرد آن
۱-بکهولودر (backhoe loader):
بکهولودرها نمونه ای دیگر از انواع اسکواتورهای هستند که ترکیب لودر و اسکواتور می باشند. ساختار این مدل به گونه ای است که یک لودر در جلو و یک بیل در عقب آن تعبیه شده است. از این وسیله برای انجام عملیات های سبک، برداشتن موانع، خاکبرداری های سبک و پایپ گذاری کانال های کوچک و متوسط استفاده می شود. این مدل اسکواتور انواع مختلفی دارد که از جمله می توان به بکهولودر ثابت، گردان و کشی اشاره کرد.
۲-اسکواتور با جام معکوس:
در این نوع اسکواتور، جام بیل به صورت معکوس نسبت به سطح زمین می باشد. بیل جام معکوس برای حفاری ترانشه (trench) ، خاکبرداری تهداب و در مواردی که فضای کار محدود است، مناسب می باشد. برای حفاری آسان از بیل با جام پهن و برای حفاری در زمین های سخت از جام با عرض کم استفاده می شود. اسامی رایج دیگر برای این نوع بیل عبارت اند از:
• کج بیل (back hoe)
• بیل پشت خم
• بیل کششی
در پشت بعضی از کج بیل ها برای حفظ تعادل در هنگام خاک برداری از یک وزنه تعادل(counter weight) استفاده می شود. معمولا اسکواتورهای با سایز کوچک و مینی بیل ها فاقد وزنه تعادل هستند. در اکثر مواقع تنها اسکواتورهای سایز بزرگ نیاز به وزنه تعادل دارند.
۳-اسکواتور با سیستم کیبلی:
این ماشین عبارت است از یک اطاقک گردان که بر روی تایر ها سوار می باشد و در انتهای جلوی آن بیل متصل شده است. این بیل در دو نوع مکانیکی و هایدرولیکی موجود می باشد.
۴- دراگ لاین یا اسکواتور کششی:
قسمت های تشکیل دهنده این نوع اسکواتور شامل موارد ذیل می باشد:
• اطاقک فرمان
• کرند
• جام بیل کششی
• کیبلهای لازم جهت کنترل قسمت های گوناگون
این نوع اسکواتور قادر به انجام فعایت های گوناگون در سطوح بسیار بالاتر و بسیار پایین تر از سطح اتکاء خود می باشد. همچنین در انواع متفاوت زمینها مورد استفاده قرار می گیرد. سایر موارد استفاده از این ماشین عبارت است از:
• انجام حفاریهای پایین تر از سطح زمین
• کانال زنی
• پایپ گزاری
از مهمترین مزایای این ماشین زمان کوتاه سیکل کاری آن می باشد. در بسیاری از موارد عرض جام از ظرفیت آن مهمتر است، گستردگی جام از نظر(عرض و عمق) بیشتر می باشد.
۵-اسکواتور های جام جلو:
معادل انگلیسی این ماشین (shovel) می باشد. در شاول ها، موقعیت جام تقریبا مشابه با جام لودر ها به سمت آسمان می باشد. شاول در مقایسه با لودر کارایی کمتری داشته امّا در عوض مزیت آن این است که مانند لودر محدودیت ارتفاع ندارد. این ماشین برای این که بار خود را تخلیه نمایند دریچه زیر جام آن باز شده و بار آن تخلیه می شود. کاربرد این نوع اسکواتورها عبارت است از:
• حفاری زمین های سخت در سطح بالای ماشین
• بارگیری موترها
• انتقال مصالح به شکل عمودی
این ماشین در دو نوع تایر زنجیری و تایر لاستیکی موجود می باشد. البته این ماشین ها معمولاً تایر زنجیری بوده و سرعت آنها بسیار کم می باشد.
۶-چنگک (اسکواتور منقاری):
معادل انگلیسی چنگک یا اسکواتور منقاری در زبان انگلیسی (clamshell grab) می باشد. اسکواتور چنگک یا کلامشل ها معمولاً در فعالیت های زیر مورد استفاده قرار می گیرند:
• انجام فعالیت های حفاری به صورت قائم در اعماق مختلف مانند دیوارهای استنادی، گودال شمع ها، پرده های آب بند و …
• حمل و جابه جایی مواد کنده شده و نرم نظیر ریگ، جغل، ذغال سنگ، سنگ های شکسته و …
• انجام عملیات های لش کشی در کانال ها، موج شکن ها و …
• حمل بار و بلند کردن ها به صورت قائم از یک نقطه به نقطه دیگر نظیر تخلیه بار در داخل قالب های کیسون ها
در کلامشل ها (اسکواتور چنگک) باید به نکات زیر دقت شود:
• توانایی نفوذ جام به وزن آن بستگی دارد.
• محاسبه بازدهی دقیق آن مشکل می باشد.
• در صورت امکان باید از سبک ترین جام برای این نوع اسکواتورها استفاده شود.
انتخاب جام اسکواتور:
جام اسکواتور با توجه به شرایط کاری، اندازه و نوع مصالح جابه جا شونده ،افزایش دوره خاکبرداری و بارگیری به چهار مورد ذیل تقسیم بندی شده:
• سنگین کار
• استفاده عمومی
• سبک کار
• جابه جایی مواد
7. چکش هایدرولیکی :
گاهی جام اسکواتور ها ورداشته و به جای آن چکش های هایدرولیکی نصب می شود. از چکش هایدرولیکی برای کارهای ساختمان شهری گرفته تا حفاری در سنگ های سخت استفاده می شود.
8. اسکواتور عنکبوتی
برای اولین بار این مدل به منظور استفاده در زمین های صخره ای ساخته شد، اما بر خلاف تصور عملکرد آن در اجرای پروژه ها چندان موفق نبود. این امر دلایل مختلفی دارد. برای مثال رانندگی با این نمونه اسکواتورهای سخت بوده و هم چنین هزینه تولید و نگهداری این مدل اسکواتور بالا می باشد.
نکات مدیریتی در هنگام کار با اسکواتور:
در هنگام کار با اسکواتور توجه به نکات زیر اهمیت دارد:
- پاک بودن دندانه های بیل اسکواتور در بارگیری تاثیر چشم گیری دارد.
- با جام نباید به سطوح سخت و محکم ضربه زد.
- توانایی اسکواتور در سطح بالاتر، کارآمدتر می باشد.
