سیر انکشافی اعمار وطرحریزی تعمیرات مشابه درداخل وخارج کشور
معلومات مختصر تاریخی :
حرفه مهندسی ساختمان یکی ازقدیمی ترین حرفه های روی زمین به شمار میرود زیراانسان درشروع پیدایش خود همیشه احتیاج و ضرورت به سرپناه داشت تا به واسطه آن خودرا ازشر دشمن ، تاثیرات نامساعد اقیلمی ( گرمی – سردی بارش برف وباران)وغره محافظه نماید درآن زمان هر فامیل یاقبیله ساختمان مسکن شان را خود به عهده داشتن درین مرحله انکشافی جامعه ما تنها عمده ترین مسایل عملی وسودمند ساختمان حل گردید به مرور زمان برعلاوه مرفعه بودن ومحکم بودن مساله قشنگ بودن خانه ها نیز مطره شد با انکشاف پیشرفت جوامع بشری نیازمندی های جدید اجتماعی به وجود آمد مانند عبادت دسته جمعی ،تعلیم وتربیه دسته جمعی کودکان و....که حل بعضی مسایل اجتماعی .که این امر باعث آن گردید که علاوه برساختمان های مسکونی ساختمان های نوی جدید یعنی ساختمان های عام المنفه مانند تعمیرات ،مکاتب ،مدارس ، مساجد،تالارهای مجالس وکنفراس ها .... وغیره به وجودآمد وبرای اعمار این تعمیرات لازم بود تا اشخاص دارای دانش اختصاصی وتجارب معین موجود باشد که درنتیجه رشته مهندسی ساختمانی به وجو د آمد .
مهندسی یامعماری : درلغت Architecture یونان قدیم منشأ میگرد که به معنی سرمعمار میباشد درآن زمان مهندس تمام کارهای ساختمانی را ازشروع الی ختم انجام میداد اما بعدا باپیشرفت علم وتخنیک احتیاج به اعمار انواع جدید تعمیرات وساختمانها ازقبیل تعمیرات مدنی (مسکونی وعام المنفعه ) ایستگاه ،ترانسپورتهای زمینی ، میدان های هوای ،فابریکه ها ،استیشن های برق و.... پیداشده وعلاوتا ساختمان خود تعمیر نیز مغلق تر وپیچیده تر شد یعنی مسایل تجهیزتعمیرات به انواع مختلف تجهیزات مانند مرکزگرمی ، کانالیزاسیون ،شبکه برق ودیگروسایل تخنیکی نیزمطرح شد . دراین صورت یک مهندس امروز توانائی حل تمام این مسایل را ندارد بلکه یک تعداد متخصصین ساختمانی که متشکل ازمهندسین ،انجینران ساختمان ،انجینران آبرسانی ،کانالیزاسیون ،برق ،تکنالوژیست ها ، وغیره... باهم به خاطر برآورده ساختن هدف مشترک که عبارت ازاعمارتعمیر بادرنظرداشت تمام خواسته های حجمی ،پلانی ومدنظرگرفتن رفاهیت ساکنین میباشد یکجا کار نموده اما مهندس مانند سابق مفکوره عمومی واساسی تعمیر ازلحاظ شکل وظیفوی وپلانگذاری ومسایل زیبائی یا استاتیکی آنرا تعین نموده ونیزکارهای متخصصین دیگرا کنترول وتنظیم می نماید پس مهندسی را به مفهوم امروزی آن میتوان چنین تعریف کرد:
مهندسی عبارت ازهنرآمیزش یافته با علم است که نقشه هارا طرح ریزی نموده ساختمان تعمیرات بنا ها ومجموعه یا کمپلکس آنها را درساحه عمل طوری پیاده میکند که درآنها مسایل عملی را ابتکارات نقاشی به صورت اورگانیکی آمیزش میدهد قابل ذکراست که شرایط جغرافیوی ،خصوصیات طبیعی عوارض ساحه ،اقلیم ،موادساختمانی، محل هم چنان شغل ،سن وسال جنسیت افراد جامعه ،وخصوصیات ملی ،مذهبی وعقیدوی رول مهم دارد .
تجربه طرح ریزی وساختمانی تعمیرات وساختمان های مشابه درافغانستان وکشورهای خارجی :
شهر باستانی کابل دردوره های مختلف تاریخی وشرایط مختلف ،در دوره های مختلف ساخته شده که میتوان ازمعماری شهر کابل دردوره های مختلف تاریخی وشرایط مختلف ، دردامنه بالاحصار نام برد که مربوط به تجارب اولیه انسانها درقسمت ساختمان وبناها بااستفاده مواد ساده ومحلی مثل سنگ ، گل وشاخه درختان ساخته شده میباشد که به مرور زمان بنا بر پشرفته علم وتخنیک وبه وجو د آمدن وافزایش روز افزون نیازمندیهای تعمیرات به شکل دو وسه منزله طرح ریزی واعمار شدند وبعدا بخاطر سهولت های که درمرکز نسبت به ولایات وجود داشت (پوهنتون ها ، مکاتب ،موسسات تحصیلات عالی ،مراکز کلتوری وفرهنگی موجودیت فابریکه ها وتعمیرات صنعتی وغیره) موجب شد تا تعداد کثیر ازمردم ازقسمت های مختلف افغانستان جهت ارتقای سویه تحصیلی بالا بردن سطح زندگی ورفع خواسته های مادی واقتصادی خویش به مرکز روی آورده ودرنتیجه کثرت نفوس درکابل ، شهرکابل نمیتوانست جوابگوی مقتضیات همه جانبه ساکنیین اش باشد. بنا براین ماسترپلان های انکشافی شهر کابل تهیه وتنظیم شد هم چنان برای اولین بار درسال1344 فابریکات خانه سازی که امکان اعمار ساختمان های بلند منزل رهایشی به شکل تیپک را فراهم میساخت درکابل به وجودآمد.
رشد نفوس شهرکابل به حالت پیش بینی شده باقی نماند ه بلکه گراف آن شکل صعودی داشت که درنتیجه پرابلم جدید شهرسازی را به وجود آورد . به این اساس منسوبین ماستر پلان شهرکابل درسال1357 درساحه 32340 هکتارزمین برای دومیلیون نفر که معیاد طبیق آن 25 سال پیش بینی شده بود اعمار بلند منزلها، تهیه مسکن ، شهرک پولیس، بلاکهای بلندمنزل بی بی مهرو وهم چنان تعمیرات بلند منزلهای ساحات مکرویان های سوم وچهارم مد نظر گرفته شده بود .
اعمارتعمیرات بلند منزل توانست مشکلات مسکن را برای عده زیادی ازاهالی شهر کابل حل سازد ودر نتیجه باعث شد تاازساحه کوچک استفاده اعظمی صورت گیرد ، که درپهلوی دیگر مزایا ازنگاه اقتصاد نیزیک نکته مثبت به شمارمیرود .
اعمار تعمیرات مسکونی به شکل بلند درساحات کوچک یا مکرویان ها برای اولین بار بعد ازجنگ دوم جهانی به وجود آمد درجریان جنگ بسیاری ازمردم خانه ودارائی خودرا ازدست داده وبدون سرپناه شدند وبرای دولت های آن وقت امکان آن وجود نداشت تا امکانات تامین زندگی منفرد برای هرفامیل را فراهم آورد ،درآن زمان به اثرسعی تلاش طراهان وانجینران برای حل این معضله سیستم مکرویان ها پیشنهاد شد به خاطراینکه تعمیرات مکرویان ها هرچه زود تر ساخته شده وبدسترس مردم قرار داده شود پیشنهاد فاریکه ای ساختن عناصرآن درفابریکه خانه سازی نیزارایه شد که هردو پیشنهاد پذیرفته شد وطوریکه تجارب ثابت کرده است برای رفع معضله مسکن درشهرهای مختلف دنیا موفقیت چشم گیر داشته ودارد درفرانسه درجنگ جهانی اول درحدود(250000) دوصدوپنجا هزار واحد مسکونی جهت رفع مشکل مسکن اعمار گردید که البته توجه بیشتر درقسمت خانه های رهایشی صورت میگرفت وقریه ها به مساحت(11) یازده هکتارزمین جهت اعمار3الی4 وحتی ده منزله اختصاص داده شده بود .
نور در معماری
زیبائی که به چشم می آید از پرتو نور و روشنائی است و گرنه در تاریکی ،زیبائی مفهومی ندارد.زیبائی حقیقتی با نور معرفت درک می گردد و زیبائی ظاهری با عزیزترین حس ما که بینائی است دیده می شود. نور و روشنایی چه ظاهری و چه عرفانی باعث می شود که زیبائی به چشم آید و رنگ و سایر زیبائیهای شیء جلوه کند. بنابراین بحث نور و پرداختن به آن می تواند در مباحث زیبائی شناسی و هنر جایگاه ویژه ای داشته باشد. از جمله علوم و هنرهایی که می توان به نقش نور در آن اشاره داشت ،هنر معماری است که بحث مفصلی را در زمینه روند بهره گیری از نور طبیعی به خود اختصاص می دهد. ابزار و وسایل روشنایی نیز به عنوان عواملی که تأمین کننده ی نور مصنوعی هستند ،مطرح می باشند. در هنر معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصر و مفاهیم دیگر از قبیل ساختار ،نظم فضایی، مصالح، رنگ و … مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفا کند. یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی، توالی و دگرگونی آن در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود. در تاریخ نقاشی توجه به نور در دوره امپرسیونیست ها دیده می شود. هنگامی که نقاشان آتلیه های خود را ترک می کردند و در زیر نور خورشید با نور طبیعی مشغول نقاشی شدند. از مشخصات این سبک توجه به رنگ و نور در ساعات مختلف روز و انعکاس رنگ های اشیاء مختلف در یکدیگر و تأثیر رنگ های پیرامونی و به کار بردن رنگ های خاص و ناب می شد. این مقاله به بررسی نقش نور در معماری و معماری داخلی به عنوان یک جزء سازنده و مفهوم بخش می پردازد و در خاتمه امید بر این دارد که در آینده در ساختمان ها همانند نیاکانمان شاهد به کارگیری نور طبیعی به صورت یک عنصر کاملاً اثر بخش باشیم.
نور و بشر
از دوران ماقبل تاریخ همواره اجسام نورانی که تجسمی از یک شیء زنده را در ذهن بیدار می کردند توسط بشر مورد ستایش و احترام قرار گرفته و مشتاقانه برایشان جشن می گرفتند، آن ها را عبادت کرده و می پرستیدند.این توجه بیش از اندازه به عنصر نور در اغلب فرهنگ های اولیه بشری و در جوامعی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت همچنان در طول زمان مشاهده می شود. برخی از جوامع نور خورشید را در تشریفات مذهبی شان به کار می بردند و برخی دیگر درخشش اجسام نورانی را به عنوان عامل ایجاد فعل و انفعالاتی رمزآلود جهت دست یابی به حیطه هایی ماورای دنیای زمینی تلقی می کردند. حتی امروزه در بسیاری از مدارس شرقی که به تدریس یوگا اشتغال دارند برای ایجاد تمرکز ذهنی از اجسام نورانی مانند لامپ، خورشید، ماه، بلور و نور آتش استفاده می کنند. در اغلب ادیان، نور نماد عقل الهی و منشأ تمام پاکی ها و نیکی ها است و خارج شدن انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت در وجودش همواره یک هدف نهایی می باشد. در اثر تابیده شدن نور الهی به درون کالبد مادی، یعنی جایگاه نفس آدمی است که انسان به رشد و تکامل معنوی می رسد در نتیجه برای نمایش این تمثیل در معماری اغلب بناهای مذهبی نور به عنوان عنصری بارز و مستقل از سایر عناصر و مفاهیم به کار رفته در ساختمان به کار گرفته می شود به گونه ای که شعاع های آن به طور واضح در داخل کالبد مادی و تاریک حجم قابل مشاهده است. فضاهای عمیق و تاریک کلیساهای قرون وسطی و یا مساجد اسلامی که با عنصر نور مزین شده اند به خوبی قادر به انتقال یک حس روحانی و معنوی می باشند.انسان در چنین فضاهایی که با نوری ضعیف روشن می شوند با مشاهده سایه های مبهم از اشیاء و احجام در ذهن خود به کامل کردن تصاویر پرداخته و با این عمل به نوعی خلسه فرو می رود که نتیجه آن یک حس نزدیکی به منبع وجود و هستی در درونش بیدار می شود.
سروی ساختمانی
سروی ساختمانی نوع از اجرای امور ساحوی بوده که توسط آن به اساس نقــــشه
مرتبه ساختمانی درساحه تثبیت وتطبیق میگردد.اعمار ساختمان بعداز خط اندازی وتثبیت نقاط روی دست گرفته میشود.اساس سروی ساختمانی را تثبیت موقعیت پروژه های انجنیری تشکیل میدهد .بابه وجودآمدن ساختمانهای مغلق اهمیت این رشته زیادتروزیادتر گردیده ودرحیات امروزی درحدود %60 وقت کارتمام سرویررامیگیرد.
جهت تهیه پلان موقعیت مناسب یک ساختما ن ودیزاین موفقانه آن موجودیت نقشـــه
توپوگرافی ساحه موردنظر ضروری پنداشته میشود. نقشه ها باید دارای مقیاسهابوده
تا ارایه کننده معلومات ضروری درموردموقعیت مناسب ساختمان درساحه ازنظرافقی
وعمودی باشد.درحالات استثنائی مقیاس آن تابع شرایط ساحوی بوده وتغییر خورده میتوانند.علاوتا نقشه ها باید ارایه کننده جزئیات ذیل باشد :
1-طول واستقامت خطوط حدودی ساحه بصورت کل ومحل تقاطع آنها .
2-موقعیت نقاط کنترول افقی وعمودی بامشخصات آنها .
3- موقعیت عمارات موجوده با نوعیت موادیکه درساختمان آن بکاربرده شده است .
4- موقعیت سرکها با عرض ونوعیت آنها.
5- پیاده روها با عرض آنها .
7- موجودیت درختهای بزرگ ،پایه های انتقال برق ،تلفون وغیره
8- موقعیت نلهای آب برای دفع حریق .
9- موقعیت راه های دخول وخروج .
10- موقعیت اشکال واجسام دیگر طبیعی ومصنوعی که درتثبیت موقعیت ودیزاین پروژه خیلی ضروری پنداشته میشود .
11- نشان دادن مقیاس واستقامت شمال درهرنقشه یک امرحتمی است .
درپلان گذاری جهت تثبیت موقعیت ساختمانهای بزرگ ازفوتو های هوائی نیز استفاده شده میتواند . گرچه استفاده ازفوتوهای هوائی وقت کمتری راردربرمیگیرد ولی صحت نسبی آن نسبت به اجرای سروی زمینی کمتر میباشد .